بازداشت عمادالدین باقی

فريده فرهي (استاد علوم سياسي و روابط بين الملل دانشگاه هاوايي):
عمادالدین باقی یکی از سر شناس ترین فعالان حقوق بشر در ایران در روز یکشنبه پس از احضار به دادگاه دستگیر شد . صالح نیکبخت وکیل او در مصاحبه ای گفت که حکم تعلیقی یکساله سال 2003 به زندان تغئیر یافت و همین امکان تودیع وثیقه را ملغی ساخت . باقی همچنین با سه سال حکم دیگر زندان به دلیل اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام مواجه است . افزون بر این ظاهرا اتهامات دیگری هم متوجه او شده است که شامل انتشار « اسناد سری دولتی بوسیله زندانیان امنیتی » است .
باقی مدتی بود که بازداشت خود را انتظار می کشید چرا که ندای اتهامات جدید علیه او طی چند ماه گذشته شدت یافته بود . اما بازداشت او می تواند تجلی سمت و سوی حرکت دولت احمدی نژاد باشد که با فرصت طلبی و ترفند و کژپنداری بسیارهمراه است . در چند ماه گذشته بسیاری از زندانیان که به دلیل تفکرات و نوشته هایشان بازداشت شدند کم و بیش ازاد شده اند . اما دستگیری باقی همراه با بازداشت قبلی هادی قابل – روحانی اصطلاح طلب و رئیس شاخه قم جبهه مشارکت ایران اسلامی – نشانه تغئیر و بازداشت های احتمالی دیگر در آینده است .
عماد باقی یک انسان آرام و متین ، صبور اما در عین حال مصر در کار است . او چند سال پیش بازداشت شد و 2 سال و نیم به دلیل یکسری اتهامات آبکی که اساساً به دلیل نوشته های انتقادی و تحقیقی اولایق خود حکومت بود در زندان به سر برد . اما او مصمم و با وظیفه ای سنگین از زندان آزاد شد .
نتیجه این عزم راسخ تأسیس انجمن دفاع از حقوق زندانیان بود – یک سازمان حقوق بشری که وقف اصلاح و بهبود شرایط زندانیان و حمایت از حقوق تمامی آنان (نه فقط زندانیان سیاسی بلکه زندانی به معنای عام آن ) بود . همچنین نگرانی عمیق باقی همانا از میزان اعدام ها و دلایل اعدام در ایران بود .
باقی که خود را یک فعال حقوق بشری و نه یک فعال سیاسی معرفی کرد همچنین منتقد تلاش های بیرونی برای سیاسی کردن مسئله حقوق بشر در ایران و تبدیل آن به ابزاری برای استفاده در نزاع ایران – آمریکا بود . در عوض ، او آگاهانه ارگان های مختلف حکومتی بویژه قوه قضائیه را برای حمایت از حقوق زندانیان و ممانعت از اعدامها وارد میدان ساخت .
موضع او خیلی ساده است : تخلفات حقوق بشری اساساً از سوی حکومت است و فقط هم از سوی حکومت است که می تواند متوقف شود . به همین دلیل ، با گفتگو با حکومت و ذکر تخلفات حکومت از قانون اساسی ایران ، وی تفسیری مبتنی بر حقوق بشر از آموزه ها و اصول اسلامی ارائه می داد و خواستار قوانین جدیدی بود که ضامن این باشد که اجرای حقوق بشر حرکتی رو به جلو گردد . او یکبار که در دفترش در تهران بودم موضع خود را اینگونه به من گفت : « مهم نیست که چه کسی سر کار باشد . هر کس دیگری هم بود عمادالدین باقی همین مسیر را دنبال می کرد : یعنی ذکر تخلفات حقوق بشری ، درخواست اجرای ضمانت های حقوق بشری مستتر در قانون اساسی ایران و اصرار بر قوانین جدیدی که بهبود بخش قوانین ناقص است » .
رویکرد صبورانه و مصرانه باقی به این معناست که او بیش از هر کس دیگری در ایران از تخلفاتی که از چشم دیگران معمولا پنهان می ماند آگاه بوده است . او نه تنها در تلاش برای پیگیری وضعیت تمام زندانیانی بوده است که به دلیل فعالیت های سیاسی بازداشت شده اند بلکه پیگیر شرایط زندان و اقدامات مربوط به شکنجه در استانهای ایران ، تعداد دقیق افراد منتظر اعدام ، شیوه خودسرانه و دلایل اعدام زندانیان دارای پیشینه های کیفری و غیره بوده است . با تکیه بر کارخیره کننده و داوطلبانه وکلای حقوق بشری ، انجمن دفاع در ایران نه تنها وارد گفتگوی مورد به مورد با مقامات شده بلکه به لحاظ فکری هم درگیر شده است بطور مثال در مورد شیوه مشکل ساز احکام سنگسار که به نام اسلام انجام می پذیرد .
باقی همچنین از سنتها و اقدامات اجتماعی که سرگشتگی های حقوقی سیستم قضائی جمهوری اسلامی را دو چندان کرده آگاه بوده است . در مورد اقدامات گسترده مربوط به مجازات اعدام ، باقی بطور مثال از میل به انتقام گرفتن خانواده فرد آسیب دیده سخن گفته است به حدی که این ، افزایش قصاص را در پی داشته است . او خواستار قوانینی شده است که نه تنها اصرار بر انتقام فردی را تلطیف کند بلکه مطبوعات را تشویق کند که این وظیفه را برای بحث پیرامون خطرات فرهنگی این رویکرد مبتنی بر قصاص برای عدالت را بپذیرند. باقی حتی از محکوم ساختن آشکار سازمان های اصلاح طلب به جهت سکوت شان برای اعدام های اخیر افرادی که از سوی حکومت بعنوان « اراذل و اوباش » شناخته شدند عقب نشینی و کوتاهی نکرده است .
دستگیری باقی آشکارا نگران کننده و شوکه کننده است . اما این امر همچنین بازگو کننده این است که رویکرد دولت کژپندار احمدی نژاد از آزار فعالان سر شناس حقوق بشری به دستگیری شان تغئیر کرده است . در نامه خصوصی که اخیراً باقی به هاشمی شاهرودی نوشته و منتشر شده است ، وی مجموعه ای از تاکتیک های پنهان مورد استفاده حکومت را بیان می کند : طیفی از تهدیدات فیزیکی و آزار خانواده اش ، فشار اقتصادی ، بیکاری اجباری ، مصادره پاسپورت ، جستجو و به هم ریختن دفتر کارش و غیره تا محدود کردن فعالیت هایش . باقی خیلی روشن گفته است که سالها تجربه دیدن و مستند سازی تخلفات حقوق بشری می آموزد که اینها تاکتیک های نسبتاً متداولی است . اما نامه باقی همچنین شاهدی است از قدرت جنبش حقوق بشری در ایران . باقی های ایران در مورد آنچه که مأموریت و وظیفه خود می پندارند نه عقب می نشینند و نه تسلیم می شوند ، اهمیتی هم ندارد که حکومت چه می کند .
تصمیم دولت احمدی نژاد این است که اکنون زندانی ساختن باقی احتمالاً تنها راه ساکت کردن اوست . اما باقی می داند که این رویکرد مصلحتی کوتاه مدت نه اراده او را تضعیف می کند و نه اراده بسیاری دیگر که به راه او احترام می گذارند .
دوشنبه 15 اکتبر 2007
منبع: Informed Comments: Global Affairs