گزارش سالانه عفو بین الملل: روند نقض حقوق بشر در ایران ادامه دارد

ایران امروز – شصت سال پس از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، ‏عفو بین الملل در روز ۲۹ مه سال ۲۰۰۸ گزارشی از ادامه روند نقض ‏حقوق بشر در کشورهای گوناگون جهان را ارائه نمود. متن کامل گزارش ‏عفو بین الملل مربوط به جمهوری اسلامی ایران چنین است.‏

جمهوری اسلامی ایران

مقامات به سركوب مخالفان ادامه داده‌اند. روزنامه‌نگاران، نویسندگان، دانشمندان، و ‏فعالان حقوق زنان و جامعه در معرض دستگیری‌های خودسرانه، ممنوعیت سفر، ‏تعطیل ان‌جی‌او‌های آنان و آزار بوده‌اند. مخالفت مسلحانه، عمدتا به وسیله گروه‌های ‏كرد و بلوچ، همراه با سركوب حكومتی جوامع اقلیت ادامه یافت. تبعیض علیه زنان در ‏قانون و عمل تثبیت شده است. شكنجه و سایر بدرفتاری‌ها در زندان‌ها و ‏بازداشت‌گاه‌ها گسترده بود. یك شدت عمل امنیتی كه در آوریل اعلام شد به افزایش ‏شدیدی از اعدام منجر شد: دست كم 335 نفر اعدام شدند، كه هفت تن از آنان ‏بزهكاران خردسال بودند. احكام اعدام به وسیله سنگسار، قطع عضو و شلاق ‏هم‌چنان صادر شد و به مرحله اجرا درآمد.
‏

پس‌زمینه


برنامه غنی‌سازی هسته‌ای ایران هم‌چنان یك كانون‌ تنش‌ بین‌المللی بود. مقامات ‏اسرائیل و آمریكا از نفی امكان حمله نظامی علیه ایران خودداری كردند. در ماه مارس، ‏شورای امنیت سازمان ملل تحریم‌های بیشتری وضع كرد. در سپتامبر، حكومت آمریكا ‏سپاه پاسداران انقلاب ایران را به خاطر حمایت‌های ادعایی از شورشیان عراق و ‏افغانستان، یك «سازمان تروریستی» اعلام كرد. در دسامبر، سازمان‌های اطلاعاتی ‏آمریكا گزارشی را منتشر كردند حاكی از این كه ایران در سال 2003 همه برنامه‌های ‏سلاح هسته‌ای خود را قطع كرده است. در همان ماه، مجمع عمومی سازمان ملل ‏وضعیت حقوق بشر در ایران را محكوم كرد.‏

آیت‌الله مشكینی، رییس مجلس خبرگان كه بر انتصاب رهبر انقلاب نظارت دارد، در ماه ‏ژوئیه درگذشت. مقام او را رییس جمهور سابق هاشمی رفسنجانی گرفته است.‏
با خراب شدن وضعیت اقتصادی كشور، تعداد فزاینده‌ای از ایرانیان با فقر روبرو شده‌اند. در ‏ماه ژوئن، جیره‌بندی بنزین به شورش منجر شد. یك اعتصاب سه ماهه كارگران كارخانه ‏شكر هفت تپه در استان خوزستان به خاطر عدم پرداخت حقوق و مزایا در ماه اكتبر با زور ‏به وسیله نیروهای امنیتی در هم شكسته شد. كارگران هفت تپه و سایر گروه‌های ‏كارگری و معلمان تظاهرات مفصلی به راه انداختند و عده‌ای دستگیر شدند.‏

آزادی بيان ‏

قوانین حاوی تعبیرات مبهم و عملیات سختگیرانه، سركوب گسترده مخالفت مسالمت‌آمیز ‏را به دنبال داشته است. تظاهرات غالبا به دستگیری‌های گروهی و محاكمات ناعادلانه ‏منجر شده است. مقامات محدودیت‌های تنگی بردسترسی به اینترنت برقرار كرده‌اند. ‏روزنامه‌نگاران، دانشگاهیان و وبلاگ‌نویسان، از جمله افرادی با ملیت‌ دوگانه، دستگیر و به ‏زندان یا شلاق محكوم شدند، و چندین نشریه تعطیل شد. در ماه آوریل، غلامحسین ‏اژه‌ای، وزیر اطلاعات، علنا دانشجویان و جنبش زنان را به این كه بخشی از یك تلاش برای ‏‏«براندازی‌نرم» حكومت ایران هستند متهم كرد.‏

• در ماه اكتبر، روزنامه‌نگارعلی‌فرحبخش پس از 11 ماه بازداشت به طور مشروط ‏زودتر از موقع آزاد شد. او در رابطه با حضورش در یك كنفرانس رسانه‌ای در تایلند، ‏به «جاسوسی» و «دریافت پول از خارجیان» مجرم شناخته شده بود.‏

مدافعان حقوق بشر


گروه‌های مستقل حقوق بشر و سایر ان‌جی‌اوها هم‌چنان برای ثبت نام رسمی با ‏تأخیر‌های طولانی، كه غالبا به سال‌ها می‌رسد، روبرو بودند و از این رو به خاطر انجام ‏اقدامات غیر قانونی در خطر تعطیلی قرار داشتند. دانشجویانی كه برای احترام بیشتر به ‏حقوق بشر مبارزه می‌كردند با عملیات تلافی‌جویانه، از جمله دستگیری‌های خودسرانه و ‏شكنجه روبرو بودند. مدافعان فردی حقوق بشر به خاطر فعالیتشان تحت سركوب قرار ‏گرفتند و برخی از آنان زندانی وجدان بودند.‏

‏* عمادالدین باقی، رییس انجمن دفاع از حقوق زندانیان و ی‍ك مبارز برجسته علیه ‏مجازات اعدام، در ماه اكتبر پس از این كه به اتهام «به خطر انداختن امنیت كشور» ‏احضار شده بود بازداشت شد. وقتی كه خانواده او وثیقه آماده كردند به آنان گفته ‏شد كه او باید یك حكم زندان تعلیقی در سال 2003 را كه از جمله به خاطر «نشر ‏اكاذیب» صادر شده بود بگذراند. یك زندان سه ساله دیگر در ژوئیه 2007 به دلیل ‏‏«تبلیغ برای دشمنان نظام» به خاطر فعالیت او در مورد عرب‌های اهوازی‌ ایران كه ‏پس از محاكمات ناعادلانه به مرگ محكوم شده بودند، صادر شد و در جریان تجدید ‏نظر بود. همسر او، فاطمه كمالی احمد سرایی و دخترش مریم باقی پس از ‏شركت در یك كارگاه حقوق بشر در دوبی در 2004 به دلیل «دیدار و تبانی به قصد ‏اخلال در امنیت كشور» در ماه اكتبر به سه سال زندان تعلیقی‌ محكوم شدند. در ‏ماه دسامبر، او در زندان به یك حمله قلبی دچار شد. ‏

‏* منصور اوسانلو رییس اتحادیه كارگران شركت اتوبوسرانی تهران و حومه در ماه ‏ژوئیه پس از این كه به منظور كسب حمایت برای جنبش سندیكای مستقل كارگری ‏ایران به اروپا سفر كرده بود بازداشت شد. پس از اعتراضات بین‌المللی، او برای ‏صدمه‌ای كه به قرار اطلاع در یك بازداشت پیشین از سوی مأموران زندان به ‏چشمش وارد شده بود، تحت مداوا قرار گرفت. در ماه اكتبر، یك دادگاه تجدید نظر ‏محكومیت زندان پنج ساله‌ای را كه برای‌ او در فوریه صادر شده بود تأیید كرد.‏

تبعیض علیه زنان

زنان هم‌چنان در قانون و عمل با تبعیضات گسترده ای روبرو بودند. هزاران نفر به خاطر ‏عدم رعایت مقررات اجباری حجاب دستگیر شدند.‏

فعالان كمپین برای برابری، كه جمع‌آوری یك میلیون امضا برای پایان بخشیدن به تبعیضات ‏قانونی علیه زنان را دنبال می‌كند، با آزار و دستگیری روبرو بودند. در ماه اوت، نسیم ‏سرابندی و فاطمه دهدشتی به خاطر «اقدام علیه امنیت كشور از طریق پخش اكاذیب ‏علیه نظام» به شش ماه زندان تعلیق شده برای دوسال محكوم شدند. اینان اولین ‏كسانی بودند كه به خاطر جمع‌آوری امضا محاكمه و محكوم شدند. در پایان سال، چهار ‏فعال بدون محاكمه در زندان به سر می‌بردند - روناك صفار زاده و هانا عبدی دو زن كرد كه ‏به ترتبب در ماه‌های اكتبر و نوامبر در سنندج دستگیر شده بودند، و مریم حسین‌خواه و ‏جلوه جواهری كه در رابطه با كارشان در ویراستاری پایگاه اینترنتی كمپین در تهران ‏دستگیر شده‌اند. مقامات مرتبا پایگاه را فیلتر می‌كردند و دسترسی به آن را مشكل ‏می‌ساختند. ‏

محكومیت 30 ماهه زندان دلارام علی، مدافع حقوق زنان، كه در ژوئن 2006 به دنبال یك ‏تظاهرات مسالمت‌آمیز با خواست احترام بیشتر به حقوق زنان دستگیر شده بود، پس از ‏یك پیكار داخلی و جهانی به تعویق افتاد. در ماه مارس، 33 فعال زن در جلو دادگاه انقلاب ‏تهران، در جریان اعتراض علیه محاكمه پنج زن كه در رابطه با تظاهرات ژوئن 2006 تحت ‏محاكمه قرار داشتند، دستگیر شدند. همه آنان بعدا آزاد شدند، ولی‌ برخی از آنان ‏دادگاهی شدند.‏

سركوب اقلیت‌ها

سركوب اقلیت‌های قومی كه برای شناخت بیشتر حقوق فرهنگی و سیاسی خود مبارزه ‏می‌كنند‌ هم‌چنان ادامه یافت.‏

عرب ها

دست كم هشت عرب اهوازی ایرانی پس از این كه در رابطه با انفجار بمب در خوزستان ‏در سال 2005 مجرم شناخته شده بودند اعدام گردیدند. دست كم 17 عرب دیگر، بنا به ‏گزارش، پس از محاكمات ناعادلانه در رابطه با بمب‌گذاری‌ها به اعدام محكوم شده‌اند. بنا ‏به گزارش‌ها، در ماه آوریل، در آستانه سالگرد شورش‌های سال 2005 كه در اعتراض به ‏نامه‌ای صورت گرفت كه بنا به ادعا از سوی یك مشاور ریاست جمهوری نوشته شده بود ‏و صحت آن از طرف او تكذیب گردید، و حاوی سیاست‌هایی برای كاهش دادن جمعیت ‏عرب خوزستان بود، ده‌ها و احتمالا صدها نفر از عرب‌های اهوازی دستگیر شدند.‏

‏* در ماه آوریل، محمد حسن فلاحیه به خاطر نوشتن مقاله‌ای انتقادی از حكومت و ‏اتهام تماس با گروه‌های مخالف مستقر در خارج كشور به سه سال زندان با اعمال ‏شاقه محكوم شد. او در نوامبر 2006 بازداشت شده بود و در تمام مراحل دادرسی ‏از دسترسی به وكیل محروم بود. خانواده او گفتند كه مقامات زندان اوین اجازه ‏ندادند كه داروهای مورد نیاز او را كه برای ناراحتی‌های قلبی و خونی‌ او لازم است ‏به او برسانند و از این رو حیات او را در خطر قرار داده‌اند.‏

آذربایجانی‌ها

در 21 فوریه، صدها فعال آذربایجانی ایرانی در رابطه با تظاهرات مسالمت‌آمیز به مناسبت ‏روز جهانی زبان مادری دستگیر شدند. تظاهركنندگان خواهان آن بودند كه زبان خودشان ‏در مدارس و سایر نهادهای آموزشی در مناطق شمال غربی ایران كه بیشتر آذربایجانیان ‏ایرانی در آنجا سكونت دارند به كار گرفته شود.‏

‏* زندانی وجدان صالح كامرانی، یك حقوقدان و مدافع حقوق بشر، بین ماه‌های ‏اوت و دسامبر در زندان اوین بازداشت شده بود. در سپتامبر 2006، او به خاطر ‏‏«پخش تبلیغات علیه نظام» به یك سال زندان محكوم شد كه برای پنج سال تعلیق ‏شده است. روشن نبود كه آیا دستگیری او در رابطه با این حكم بوده است یا خیر.‏

بلوچ‌ها

یك گروه مسلح بلوچ به نام جندالله به حمله علیه مأموران ایرانی، از جمله بمب‌گذاری یك ‏اتوبوس حامل نیروهای سپاه پاسداران در فوریه، دست زده است. این گروه هم‌چنین ‏افرادی را گروگان گرفت كه دست كم یكی از آنان كشته شده است.‏

‏* نصرالله شنبه‌زهی پس از انفجار اتوبوس یادشده دستگیر شد. پنج روز بعد، او ‏پس از یك محاكمه سریع در ملأ عام اعدام گردید.‏

‏* یعقوب مهرنهاد، رییس انجمن جوانان صدای عدالت، كه یك ان‌جی‌اوی ثبت شده ‏است، پس از شركت در جلسه‌ای در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان كه در آن ‏بنا به گزارش فرماندار زاهدان نیز حضور داشته است، در ماه آوریل در زاهدان ابتدائا ‏به وسیله وزارت اطلاعات دستگیر شد. او در پایان سال، بدون دسترسی به وكیل ‏در زندان زاهدان به سر می‌برد. او ممكن است تحت شكنجه قرار گرفته باشد.‏

‏* در ماه مه، پلیس به یك دختر 11 ساله بلوچ به نام رؤیا سارانی، در حالی كه ‏پدرش او را با اتومبیل از مدرسه به خانه می‌برد، تیراندازی كرد و او را كشت. بنا به ‏گزارش، مقامات به خانواده او فشار وارد آوردند كه تشییع جنازه محدودی بگیرند. ‏اعتقاد بر این است كه هیچ تحقیق رسمی در باره كشتن او انجام نگرفته است.‏

کردها

اعضای حزب حیات آزاد در كردستان (پژاك) به نیروهای ایرانی حمله كردند و اینان بخشی ‏از شمال عراق را كه گفته می‌شود مخفی‌گاه پژاك بشمار می‌رود بمباران كردند. تعداد ‏زیادی كرد دستگیر شدند، برخی از آنان به عضویت در، یا تماس با، گروه‌های غیر قانونی ‏متهم شدند. روزنامه‌نگاران و مدافعان حقوق بشر كرد به خصوص در خطر آزار و بازداشت ‏به سر می‌بردند. ‏

‏* محمد صدیق كبودوند، رییس سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان و سردبیر ‏هفته‌نامه توقیف شده پیام مردم، در ماه ژوئن ظاهرا به خاطر «اقدام علیه امنیت ‏كشور» و «همكاری با گروه‌های مخالف نظام» بازداشت شد، گرچه به او تفهیم ‏اتهام نشده است. او از شرایط بد زندان و بدرفتاری، از جمله ممنوعیت دسترسی ‏به مستراح، كه ظاهرا به منظور فشار آوردن به سایر رهبران این سازمان برای ‏تسلیم خود به مقامات برای بازجویی اعمال می‌شود، شكایت كرده است. ‏


اقليت های مذهبی


بهاییان در سراسر كشور به خاطر مذهبشان هم‌چنان با سركوب روبرو بودند. دست كم ‏‏13 نفر بهایی در حد اقل 10 شهر دستگیر شدند و در معرض آزار و رفتارهای تبعیض‌آمیز، ‏مانند محرومیت از دسترسی به آموزش عالی، وام بانكی و پرداخت حقوق بازنشستگی، ‏قرار گرفتند. نه گورستان بهایی‌ها در معرض بی‌حرمتی قرار گرفت.‏

در ماه‌های اوت و نوامبر، تعدادی درگیری‌ با صوفی‌ها ده‌ها نفر زخمی بر جای گذاشت، و ‏در نوامبر بیش از 100 نفر دستگیر شدند. در ماه سپتامبر، یك زن و شوهر - یك مسیحی ‏تغییر مذهب داده كه با یك زن مسیحی در مراسمی اسلامی ازدواج كرده بود - بنا به ‏گزارش در رابطه با مذهبشان در گوهردشت شلاق خوردند.‏


شکنجه و سایر بدرفتار‌ی‌ها

شکنجه و سایر بدرفتار‌ی‌ها، با بهره‌گیری از دوران طولانی بازداشت پیش از اتهام و ‏محرومیت از دسترسی به وكیل و خانواده، در بسیاری از زندان‌ها و بازداشت‌گاه‌ها ‏عمومیت داشت. دست كم دو نفر، احتمالا بر اثر شكنجه، در بازداشت در گذشتند. ‏شكنجه‌گران به ندرت، اگر نگوییم هرگز، به خاطر جنایتشان تحت تعقیب قرار گرفتند.‏

‏* در ماه مه، چهار دانشجو و سردبیران نشریات دانشجویی كه در پلی‌تكنیك ‏امیركبیر دستگیر شده بودند، به گزارش خانواده‌هایشان، تحت شكنجه قرار گرفتند. ‏بدرفتاری‌ها از جمله شامل جلسات بازجویی 24 ساعته، محرومیت از خواب، ضربات ‏با كابل و مشت، و تهدید زندانیان و خانوادهایشان بوده است. بازداشتی‌ها در ‏رابطه با مقالاتی كه از سوی مقامات دانشگاهی «اهانت به مقدسات اسلامی» ‏تلقی شد دستگیر شده بودند. در ماه ژوئیه، خانواده‌های بازداشتی‌ها نامه ‏سرگشاده‌ای خطاب به آیت‌الله شاهرودی رییس قوه قضائیه نوشتند و در آن ‏شكنجه‌های گفته شده را شرح دادند.‏

‏* زهرا بنی‌یعقوب، یك فارغ التحصیل پزشكی در ماه اكتبر در بازداشت در همدان ‏درگذشت. او به خاطر راه رفتن در پارك به همراه نامزدش دستگیر شده بود و روز ‏بعد در بازداشت درگذشت. مقامات گفتند كه او خود را حلق‌آویز كرده است. ‏خانواده‌اش گفتند كه او نیم ساعت پیش از آن كه مرگش كشف شود تلفنی با آنان ‏صحبت كرده و روحیه خوبی داشته است. یك گزارش در ماه نوامبر حاكی از آن بود ‏كه رییس بازداشتگاه دستگیر شده است ولی با قید وثیقه آزاد شده و بر سر كار ‏خود باقی مانده است.‏

‏* در ماه نوامبر، دستور یك محاكمه مجدد در مورد پرونده مرگ در حین بازداشت ‏زهرا كاظمی، یك روزنامه‌نگار عكاس ایرانی-كانادایی در سال 2003، صادر شد. او ‏زیر شكنجه درگذشته بود، ولی تنها كسی كه تحت تعقیب قرار گرفت در سال 2004 ‏تبرئه شد و این حكم در 2005 تأیید گردید. او به خاطر عكس‌برداری از خارج زندان ‏اوین دستگیر شده بود.‏


مجازات اعدام

در سال 2007، تعداد اعدام‌ها به شدت بالا رفت. عفو بین‌الملل گزارش‌های مربوط به ‏اعدام 335 نفر را دریافت كرد، گرچه ارقام واقعی اعدام‌ها به طور تقریبا قاطعانه‌ای بالاتر ‏است. برخی از اعدام‌ها در ملأ عام، آن هم غالبا به صورت اعدام‌های چندنفره اجرا شد. ‏‏ مجازات مرگ برای جرايم گسترده‌ای شامل قاچاق مواد مخدر، سرقت مسلحانه، قتل، ‏جاسوسی، خشونت سیاسی و تخلفات جنسی اعمال شده است. در ماه مه، یك ‏دادگاه «مخصوص» در شرق ایران ایجاد شد تا زمان بین جرم و مجازات را كاهش دهد، و ‏این امر به افزایش چشمگیر تعداد اعدام بلوچ‌ها منجر گردید.‏

بزهكاران خردسال

دست كم هفت نفر كه به هنگام جرم زیر 18 سال بوده‌اند اعدام شدند، و 75 بزهكار ‏خردسال دیگر در انتظار اعدام به سر می‌برند. به دنبال اعتراضات داخلی و بین‌المللی، ‏حكم اعدام دست كم دو بزهكار خردسال - سینا پایمرد و نازنین فتحی - تخفیف یافت.‏

‏* مكوان مولودزاده، یك بزهكار خردسال كرد ایرانی، پس از یك محاكمه به شدت ‏مخدوش، به دلیل تجاوزی جنسی كه بنا به ادعا او در 13 سالگی یعنی هشت ‏سال پیش‌تر مرتكب شده بود، در ماه دسامبر اعدام شد. در صدور حكم اعدام، ‏قاضی به «علم» خود، مبنی بر این كه جرم اتفاق افتاده و مكوان مولودزاده در زمان ‏وقوع جرم به بلوغ رسیده بوده و بنا بر این می‌تواند به عنوان یك بزرگسال محاكمه و ‏محكوم شود، اتكا كرده است.‏

اعدام به وسیله سنگسار‏


جعفر كیانی، علارغم دستور رییس قوه قضاییه مبنی‌ بر توقف موقت حكم او، در ماه ژوئیه ‏در تاكستان به وسیله سنگسار اعدام شد. بعدا مقامات گفتند كه قاضی مربوطه ‏‏«اشتباه» كرده بوده است. دست كم نه زن، از جمله هم‌پرونده جعفر كیانی، و دو مرد در ‏خطر سنگسار باقی ماندند. در ماه نوامبر، مقامات قضایی گفتند كه یك متن جدید قانون ‏مجازات برای تصویب به مجلس فرستاده شده است و اگر به تصویب برسد امكان تخفیف ‏احكام سنگسار فراهم خواهد شد.‏

مجازات‌های بی‌رحمانه، غیر انسانی و خفت‌آور


احكام شلاق و قطع عضو هم‌چنان صادر می‌شد و به مرحله اجرا در می‌آمد.‏

‏* در ماه نوامبر، صغرا مولائی پس از این كه حكم سنگسار او در یك محاكمه ‏مجدد لغو شد، به خاطر «روابط نامشروع» 80 ضربه شلاق خورد. او به خاطر ‏شركت در قتل شوهرش در زندان به سر می‌برد. ‏

‏* انگشتان یا دست‌های دست كم هشت نفر پس از این كه در دزدی مجرم ‏شناخته شدند قطع شده است.‏

گزارش های عفو بین الملل

ايران: تضییعات حقوق بشری علیه اقلیت بلوچ ( ايندکس عفو بين الملل: ام دی ای ‏‏13/104/2007)‏
ايران: آخرین اعدام كننده كودكان (ايندکس عفو بين الملل: ام دی اي 13/059/2007)‏
منبع: ایران امروز